Vooruitblik op de flexibele arbeidsmarkt in 2024

Als de regering het plan doorvoert om structureel arbeidsmigratie en flexibiliteit op de arbeidsmarkt terug te dringen, dan zal dit ertoe leiden dat essentiële sectoren zoals de zorg, techniek en logistiek niet langer normaal kunnen functioneren. Dat stelt Rika Coppens, CEO van multinational House of HR: “Er zal altijd behoefte zijn aan flexibel personeel, in elke sector en op elk moment. Ook willen mensen zelf meer en meer flexibel werken. Als de overheid dit niet faciliteert, zullen bedrijven zelf initiatieven ontplooien om flexwerk toch te organiseren. We verwachten dat dit in 2024 een vlucht zal nemen.”

Behoefte aan ZZP blijft, werkgevers gaan dit meer zelf organiseren

Flex blijft onverminderd populair, ook in 2024. Er zullen altijd mensen zijn die graag op detacheringsbasis of als zzp’er willen werken, vooral hoogopgeleiden. Coppens: “Die behoefte aan flex, van zowel medewerkers als werkgevers,  zullen we ook wettelijk moeten faciliteren. Voor lager geschoolde werknemers biedt het zzp-schap vaak meer nadelen dan voordelen omdat een sociaal vangnet ontbreekt. Maar we zien in België dat ook laagopgeleiden met vast werk graag een bijbaan nemen voor een of twee dagen per week, om meer variatie te hebben. Uitzendwerk met de certificering van de bureaus biedt veel bescherming in vergelijking met diverse andere minder gereguleerde systemen. Maak als overheid uitzendwerk dus niet kapot door teveel flexibiliteit van het systeem weg te halen, want anders zullen (buitenlandse) slecht controleerbare constructies opduiken. We zouden daarom bij voorkeur toe moeten naar wetgeving die meer differentieert naar doelgroepen en flexibiliteit mogelijk maakt in tijd, type job en al dan niet thuiswerken. En als de we dit niet aan de regering kunnen overlaten, zullen er steeds meer initiatieven ontstaan vanuit het bedrijfsleven die flex toch mogelijk maken. Meer projectmatig werken zal daarbij vaak een oplossing zijn.”

Verduurzaming vraagt om nieuwe skills

Coppens voorziet komend jaar dat het verwachte economische herstel zal leiden tot een nog veel krappere arbeidsmarkt: “We kunnen onze borst natmaken, want er zal een enorme vraag naar arbeid komen met voor sommige sectoren niet in te vullen tekorten. De verduurzaming en de elektrificatie van vervoer gaan enorm veel gekwalificeerde mensen vragen. We hebben al een krappe arbeidsmarkt en dan zijn er ook nog eens mensen nodig die hele specifieke technische kennis hebben. De vraag is dan: hoe benut je de huidige arbeidsmarkt beter, hoe zorg je ervoor dat je de benodigde opleidingen gaat faciliteren en stimuleren. Dat kan bijvoorbeeld door opleidingen gratis te maken, door meer samenwerking tussen bedrijven en scholen of door bijzonder flexibele arbeidsvoorwaarden te bieden waardoor onderwijs en werk nog gemakkelijker gecombineerd kunnen worden en het dus interessanter wordt om te studeren terwijl je deeltijds aan het werk bent. Er komen steeds meer kansen voor MBO geschoolde jongeren om hun vakmanschap in te zetten. Ook ontkom je er niet aan om de arbeidsmarkt van buitenaf te versterken. De overheid zou moeten zorgen dat asielzoekers sneller aan het werk kunnen. Een mooi voorbeeld daarvan waren de Oekraïners het afgelopen jaar, zij konden direct aan het werk en hebben veel vacatures ingevuld.”

AI en ChatGPT maken HR en recruitment gemakkelijker maar ethische inzet van AI wordt belangrijk

House of HR ziet nu al dat AI meer ingezet wordt om de arbeidsproductiviteit te vergroten. De rol van ChatGPT hierin zal zich in 2024 verder ontwikkelen. Denk aan vacatureteksten automatisch opstellen, het maken van vertalingen voor arbeidsmigranten en AI inzetten om snellere maar nog steeds kwalitatieve keuzes te maken tijdens een selectieproces. Rika Coppens: “Met behulp van AI kun je veel gemakkelijker matches maken, alhoewel daarin ook een gevaar schuilt omdat discriminatie door automatische selectie op de loer ligt. Daarom verwachten we dat in 2024 en de jaren erna er steeds meer aandacht komt voor het verantwoord inzetten van AI. Als grotere organisatie in de HR, maken wij zelf al beleid en afspraken voor de ethische inzet van AI in HR. Maar AI zal ook een invloed hebben op de arbeidsmarkt en het type banen. Zo zullen bijvoorbeeld copywriters, software ontwikkelaars en vertalers steeds minder nodig zijn en vervangen slimme chatbots nu al steeds vaker callcenter medewerkers. Toch zal de arbeidsmarkt altijd open staan voor mensen die met technologie kunnen werken, dus een opleiding AI is ook voor veel mensen in dienstverlenende banen geen overbodige investering. Bijscholen is zeker aan te raden, want wat de industrialisatie en automatisering heeft betekend voor arbeidersbanen, zal AI ook betekenen voor banen als bijvoorbeeld ober of schoonmaker. Zorg dus dat je bijblijft en met AI kan werken!”

Als je alle ontwikkelingen samen beschouwt, wordt het een interessant jaar voor werkgevers en werknemers. Coppens: “Ons pleidooi aan de politiek is vooral: zorg voor goed beleid op de arbeidsmarkt. Zorg voor een arbeidsmarkt die kan meebewegen met wat werkgevers nodig hebben en wat werknemers het liefste willen. En dat kan alleen als er een goede balans is tussen flex en vast, als mensen goed opgeleid worden voor de nieuwe banen op de arbeidsmarkt en als we voldoende mensen van buiten kunnen aantrekken om de hoge personeelstekorten het hoofd te bieden. En als de overheid deze benodigdheden bemoeilijkt, zullen bedrijven en werkgevers zelf veel creatiever moeten zijn in de mogelijkheden voor flexibele en vaste banen. Of het gevolg wordt dat bedrijven zich gaan verplaatsen naar landen waar flexibiliteit en arbeidskrachten wel aanwezig zijn. Dus, een absolute bedreiging voor onze welvaart.”