Innovaties bescherm je met een slimme strategie

Wat kunnen ondernemers nu doen om dat te voorkomen? Innovatieve ondernemer Edwin van der Heide geeft aan de hand van voorbeelden uit zijn bijna dertigjarige carrière tips en trucs mee.
 
Al sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw is de ene naar de andere technologische innovatie gekopieerd, vooral door Aziatische bedrijven. Maar het gebrek aan kwaliteit van deze kopieën zorgde er lang voor dat vele Europese en Amerikaanse klanten toch voor de kwaliteit uit hun eigen werelddeel kozen. Dat is allang verleden tijd: in China maken ze inmiddels even goede en zelfs betere producten als in Europa.
 
Maar ideeën afpikken doen ze ook nog steeds. Wrang voorbeeld is de uitvinder van hoverboard, de Amerikaan Shane Chen. Hij had het idee voor dit minivoertuig zelfs gepatenteerd. Inmiddels wordt het minivoertuig in 11.000 Chinese fabrieken geproduceerd en verdient hij er geen cent aan. Grote kans dat Chen zijn vinding niet goed had afgedekt. Hoe kun je dit als ondernemer voorkomen? Wat is een slimme strategie om jouw idee wel goed te beschermen? 

Octrooiaanvraag

Je idee kun je simpelweg beschermen door een octrooi er op aan te vragen. Maar een octrooiaanvraag is duur, waardoor een octrooi, ook wel patent genoemd, vooral interessant is bij een grote markt voor het product. Het verdient zich op die manier vanzelf terug. Zo’n idee had innovatieve ondernemer Edwin van der Heide ook. 'Ik bedacht een tekenbord voor kinderen in de auto, die ze daarna met zuignappen aan het zijraam konden ophangen. Ik heb daar wel octrooi op aangevraagd, omdat er enkele onderscheidende punten op zaten. Daardoor wist ik het product te beschermen.'
 
Dankzij dat octrooi waren enkele grote speelgoedproducenten als Mattel en Hasbro geïnteresseerd in Van der Heides autotekenbord. 'Het was hierdoor minder goed na te maken en dat zorgt er voor dat je onderscheidend kunt zijn.' Mattel toonde het langst interesse in het speelgoed van Van der Heide, maar ging niet hem in zee. Van der Heide wist het bord toch op de markt te brengen, en verkocht er zo’n honderdduizend. 'Maar hoewel ik het dus goed had afgedekt, had ik er meer willen verkopen. De combinatie van tekenen met weliswaar uit te wassen stiften, bleek toch niet zo succesvol dat ik er miljoenen van wist te verkopen. Een groot deel van de mensen was bang voor geklieder in de auto.'
Tip 1: wees onderscheidend en dek dat af met een octrooi. Het kan de binnenkomer voor jouw product zijn bij grote investeerders.

Sterke partner zoeken

Het vinden van een sterke investeerder is eveneens slim om te zorgen dat jouw vinding niet wordt nagemaakt. Van der Heide: “Ik heb dat gemerkt toen ik samen met een compagnon Speurderstore heb opgezet. Speurdertjes waren die kleine advertenties voor particulieren in de Telegraaf, die flink minder werden afgenomen toen Marktplaats sterk opkwam. Wij hadden een nieuw concept bedacht, gebaseerd op wat mijn compagnon in het buitenland had gezien. Vooral in Frankrijk en Duitsland waren winkels opgezet, die tweedehands spullen opkochten en doorverkochten. In Nederland kenden we wel kringloopwinkels, maar dit was gekoppeld aan de toen nog bekende naam Speurders.” Doordat de Telegraaf Media Groep het idee van Van der Heide omarmde, stond er meteen een sterke partij achter dit concept. Dat was om meerdere redenen interessant, maar ook vanwege het voorkomen van namaken. 
 
Ondanks die sterke partij was het concept toch geen succes. 'We hadden achteraf gezien meer marktonderzoek onder Nederlanders moeten doen. Want in het buitenland is deze manier van doorverkopen succesvol omdat dit relatief anoniem gebeurt. Terwijl wij Nederlanders ons niet schamen als we tweedehandsspullen kopen.'
Tip 2: zorg voor een sterke partij achter je. Namakers kijken wel uit deze uit te dagen.

Verzekering afsluiten 

Wat kun je er aan doen als je er achter komt dat jouw product is nagemaakt, of dat de nagemaakte versie door een andere ondernemer op de markt wordt gebracht? Procederen is vaak duur, maar soms onvermijdelijk. Dan is het goed om een octrooihoudersverzekering af te sluiten, raadt Van der Heide aan. 'Dat is een soort rechtsbijstandsverzekering tegen inbreuk. Daarvoor ben ik naar Londen gegaan, naar Lloyds, omdat Nederlandse verzekeraars intellectueel eigendom uitsluiten om te verzekeren.'
 
Voor zijn huidige bedrijf McNetiq, dat zeer specifieke en zeer sterke magneten verkoopt, Controlock geheten, is de techniek van het losbreekmechanisme en de magneet beschermd. 'Deze magneten worden onder andere in de industrie – zoals bij Shell en Vopak - als steigerverankering gebruikt in plaats van tijdelijke sterke lasverbindingen. Dat scheelt enorm in tijd en kosten, want er is minder materiaal nodig. Daarnaast zijn deze magneten veiliger en schoner.'
 
Die combinatie van voordelen kan namakers aantrekken. Als dat gebeurt is Van der Heide dankzij zijn verzekering er klaar voor om zijn octrooi te beschermen.
Volgens Van der Heide is dat ook interessant voor investeerders. 'Zij willen ook zekerheid. Als je kunt aangeven dat je het octrooi verzekerd hebt, sta je bij investeerders een stuk sterker', stelt hij. Hij geeft tevens mee dat je met de verzekeraar kunt afspreken of naast Europa ook andere regio’s in de wereld afgedekt kunnen worden. De kosten voor zo’n verzekering zijn wel hoog, circa  4.500 euro per jaar in zijn geval, beseft Van der Heide, maar zeker bij grote markten verdient dat zich terug.
Tip 3: Sluit een octrooihoudersverzekering af op je octrooi, want een octrooi is pas wat waard als je hem ook kunt verdedigen.

Intellectueel eigendom, wat is dat precies?

Intellectueel eigendom bestaat uit meerdere facetten. Het bekendste is het octrooi ofwel patent. Octrooi kunnen ondernemers aanvragen op een technische vinding. Auteursrecht ontstaat automatisch bij het maken van een creatief werk, zoals foto’s en artikelen, maar het slaat ook op software en broncodes. Merkenrecht beschermt merknamen en logo’s. Minder bekend, maar veelvoorkomend is het modelrecht, dat beschermt het namaken van typische vormen van producten. Denk aan een pc-muis.
 
Ondernemers kunnen strategisch omgaan met intellectueel eigendom, vertelt Karen Sam van Octrooicentrum Nederland, onderdeel van Rijksdienst voor ondernemend Nederland. Het Octrooicentrum Nederland helpt ondernemers bij het maken van de juiste strategie 'Deze strategie is wezenlijk van belang, want een octrooi kost geld in ieder land waar je het octrooi wil laten gelden. Heb je dat er wel voor over? Wij koppelen de strategie voor intellectueel eigendom aan het businessplan, want dan matcht het met je bedrijfsstrategie.'