Word je volgende carrièrestap… drugsbaron?

Kartels adopteren vaak nieuwe technologie relatief snel. Wat is volgens jou de grote technologische ontwikkeling die drugskartels enorm benutten?

De opkomst van cryptocurrencies is gunstig geweest voor iedereen die anoniem dingen wil kopen of verkopen – van een gewone online koper tot een drugsbaron die buiten zicht wil blijven. Daar horen uiteraard ook criminele organisaties bij. In combinatie met het "dark web" heeft dit geleid tot een wereldwijde e-commercemarkt voor drugs en andere illegale producten. Crypto is echter erg onvoorspelbaar, wat het risicovol maakt als middel om waarde op te slaan. Tijdens de regering van Donald Trump zijn veel cryptovaluta enorm in waarde gestegen, maar ze blijven riskant.

Wat is er echt veranderd sinds je het boek hebt geschreven? Denk aan de grootschalige adoptie van crypto en AI. Gebruiken kartels deze technologieën nu meer dan voorheen?

Voor crypto: absoluut, logisch dus door die anonimiteit. Wat betreft AI is het nog vroeg dag, maar ik kan een paar toepassingen bedenken: online marketing, merkbekendheid, vertalingen. Zo zou je met AI je marketingmateriaal kunnen maken, vertalen in welke taal je ook maar wilt en verspreiden hoe en waar je zou willen. En dan heb ik het nog niet eens over geavanceerdere toepassingen zoals digitale oplichtingspraktijken, waarbij stemmen kunnen worden gekloond of extreem realistische deepfakes worden gemaakt.

‘Cryptovaluta zijn enorm in waarde gestegen, maar blijven riskant’

Een van de grootste veranderingen is de legalisatietrend van marihuana in de Verenigde Staten en de groei van die markt. Deze legalisatie zet druk op illegale handelaars in Mexico en andere landen.

Daarover gesproken: wat is je mening over de legalisatie van marihuana, vooral in de Verenigde Staten? Heeft het ook het economische effect gehad dat je in het boek voorspelde?

Ik denk dat het de minst slechte oplossing is. Natuurlijk brengt legale cannabis ook problemen met zich mee, maar het alternatief is geen wereld zonder cannabis; het is een wereld waarin cannabis in handen is van georganiseerde misdaad.

Het hangt vooral af van hoe het gereguleerd is. In staten zoals Colorado, waar de regelgeving vrij licht is, zien we veel nieuwe producten op de markt komen, zoals cannabisdrankjes en -snoepjes die eerder niet op de illegale markt bestonden. Uruguay heeft een strengere regulering en dus ook een kleinere markt. Ik ben voorstander van een strenger model, maar ik denk dat elke vorm van regulering beter is dan geen. Daarmee zet je de maffia – en de gemiddelde drugsbaron – buiten spel.

‘Kartels voelden zich geveleid omdat ik over hun werk schreef, zoals dat ook gebeurt in elke andere sector’

Drugskartels staan niet bekend om hun transparantie. Zonder te veel van je bronnen prijs te geven: hoe heb je deze bendeleden overtuigd om met je te spreken?

In sommige gevallen interviewde ik mensen die al in de gevangenis zaten. Ik vermoed dat ze vooral met me spraken uit verveling. In andere gevallen heb ik mensen ontmoet via via. Meestal was ik zelf verbaasd dat ze met me wilden praten. Misschien voelden ze zich gevleid omdat ik over hun werk schreef, zoals dat ook gebeurt in elke andere sector.

Wat ondernemers van een drugsbaron kunnen leren (zonder de criminaliteit)

In Narconomics heb je het over het aanpassingsvermogen van kartels. Wat zouden reguliere bedrijven hiervan kunnen leren?

Kartels – en de drugsbaron als ultieme “eigenaar” – moeten opereren onder de constante dreiging van opdringerige toezichthouders, voornamelijk de politie. Daardoor zijn ze extreem goed geworden in het reageren op veranderingen. Toen Mexico zo'n 15 jaar geleden een hardere aanpak van georganiseerde misdaad invoerde, verplaatsten de meeste kartels direct een deel van hun activiteiten naar nabijgelegen landen. De meeste bedrijven zijn niet zo flexibel.

Hoe passen de lessen uit Narconomics in het breder herdenken van onze bestaande systemen zoals energie, werk en technologie?

Eerlijk gezegd ben ik geen expert op die gebieden. Maar ik denk dat je in het algemeen interessante inzichten kunt verkrijgen wanneer je criminele organisaties bestudeert met dezelfde bril als waarmee je naar normale bedrijven kijkt. Zo kun je ontdekken dat drugskartels, en de fictieve drugsbaron die ze aanstuurt, soms innoveren op manieren of plekken waar je dat niet zou verwachten.

Stel: ik wil in 2025 mijn eigen kartel beginnen vanuit mijn woonplaats. Hoe zou ik dat doen?

Nederland is een perfecte locatie als basis voor een nieuw kartel. Het is een van de centrale hubs in de wereldwijde drugshandel, mede door de havenfunctie voor Europa. Tegelijkertijd zul je veel weerstand ondervinden van reeds gevestigde criminele groepen in het land. De traditionele manier om daarmee om te gaan is geweld. Als je daar geen trek in hebt, is e-commerce een optie. Via het dark web kun je concurreren op prijs, klantenservice, net als in de legale e-commercewereld.

Daarnaast kun je via de Nederlandse regelgeving al een heel eind komen als je via legale kanalen drugsparafernalia (hulpmiddelen voor het gebruiken van drugs) verkoopt aan bijvoorbeeld toeristen, van wie de landen van herkomst strengere regels hanteren voor dit soort producten.

Ik denk dat iedereen er verstandig aan doet om gewoon bij zijn huidige carrièrepad te blijven. Maar hoe dan ook: heel veel succes!

Over Tom Wainwright

Tom Wainwright is journalist en media editor bij The Economist. Tussen 2010 en 2013 was hij correspondent in Mexico, Centraal Amerika en het Caribisch gebied, waar hij veel verslag deed over drugskartels.

Tom Wainwright