Transitie zonder uitval: energieverlies voorkomen

We versnellen massaal: hybride werken, AI-integratie, reorganisaties - transitie vliegt je om de oren. Maar wie kijkt er nog naar de batterij van degene die gas moet geven? 

De stille kost van verandering

Transities lijken rationeel – een nieuw systeem, een nieuw kantoor, een nieuwe manier van samenwerken. Maar op individueel niveau betekent het: afscheid nemen van routines, omgaan met onzekerheid, nieuwe verwachtingen. Het vraagt aanpassing van het brein en lichaam. En dát kost energie. 

Wat we vaak onderschatten: het zijn niet de grote klappen die mensen uitputten, maar juist de constante stroom aan kleine veranderingen. Andere collega’s. Nieuwe tools. Meer schermtijd. Minder duidelijkheid. Het zijn microstressoren, die opgeteld een macro-effect hebben op productiviteit en gezondheid.

Ter context: volgens TNO heeft bijna 1 op de 6 werknemers stressvol werk – en juist in transities kan die druk extra snel oplopen.

Surfen in plaats van wachten op rust

Lange tijd dacht ik zelf: ‘Als dit eenmaal geregeld is, wordt het rustiger…’ Maar dat moment kwam nooit. Tot ik besefte: ‘Het wordt niet rustiger – en dat hoeft ook niet.’ De kunst is niet om rust te vinden ná de storm, maar om te leren surfen ín de storm. 

Ook voor organisaties geldt: je kunt geen rust beloven, maar je kunt mensen wél helpen sterker in verandering te staan. En dat hoeft niet ingewikkeld te zijn. Met deze drie praktische sleutels kun je als leider of ondernemer vandaag al het verschil maken – zonder je hele strategie om te gooien. 

De kunst is niet om rust te vinden ná de storm, maar om te leren surfen ín de storm

Drie sleutels die mentale veerkracht versterken

Succesvolle ondernemers weten: verandering zonder richting is chaos. Maar richting zonder ritme is uitputtend. Drie principes maken het verschil en wij helpen je op weg bij het uitvoeren van deze principes:

1. Focus aanbrengen is rust creëren

In elke transitie ligt de verleiding op de loer om ‘alles tegelijk’ te willen doen. Dan heb je het maar gehad. Het nadeel hier is dat mensen geen machines zijn - hoe meer prikkels, hoe minder focus. Zonder heldere prioriteiten verslapt innovatie, neemt stress toe en loop je uiteindelijk vertraging op. Hoe voorkom je dit?
 

• Benoem maximaal drie concrete doelen per kwartaal en communiceer die consequent.
• Verminder ruis: werk met focus uren of 'deep work'-blokken.
• Vermijd ad-hoc beleid: kies voor rust in besluitvorming, ook als het spannend is.

Leiders die focus durven aanbrengen, geven hun team mentale ruimte.

2. Versterk prestaties door herstel toe te laten

Zonder herstel geen wendbaarheid. In de topsport logisch, maar in business vaak nog een blinde vlek. Zonder voldoende hersteltijd wordt elke transitie een energielek. Wat kun je eenvoudig doen?
 

• Maak korte pauzes onderdeel van de cultuur, niet alleen iets voor in het weekend.
• Wissel intensieve periodes af met oplaadmomenten, zowel op team- als individueel niveau. 
• Bespreek energie openlijk: wat geeft energie, wat kost het? En wat kun je aanpassen?

Herstellen betekent niet per se minder doen, maar anders doseren.

3. Geen sprint, maar ritme

Echte gedragsverandering ontstaat niet door eenmalige inspiratie, maar door ritme en herhaling. Nieuwe collega’s moeten even inkomen, een nieuw systeem is niet binnen een dag geïntegreerd. Ritme helpt hierbij; het zorgt voor vertrouwen en houvast, juist als alles in beweging is. Wat werkt in de praktijk?
 

• Creëer een vast wekelijks reflectiemoment – individueel of in teamverband.
• Gebruik rituelen (zoals een korte check-in op maandag of een teamreview op vrijdag). 
• Koppel nieuwe gewoontes aan bestaande routines – dat vergroot de kans op blijvend effect.

Leiders die ritme aanbrengen, bouwen wendbare én betrouwbare teams.

Echte gedragsverandering ontstaat niet door eenmalige inspiratie, maar door ritme en herhaling

HRV: veerkracht zichtbaar maken

Met HRV (hartslagvariatie) meet je hoe iemand fysiek en mentaal herstelt van stress. Het geeft inzicht in slaapkwaliteit, werkbelasting en herstelgedrag. Steeds meer bedrijven gebruiken het als veerkracht-thermometer. Wat levert het op?
 

• Signalen herkennen vóórdat iemand uitvalt – en daarmee ook risico op psychisch verzuim verkleinen.
• Gerichte coaching op energiegevers en -vreters.
• Data-onderbouwde gesprekken over werkdruk en welzijn.

HRV maakt zichtbaar wat onder de oppervlakte speelt – zodat je er tijdig iets mee kunt doen. 

Leiders die het verschil maken

De ondernemers die soepel door transities bewegen, doen iets wezenlijks anders. Ze wachten niet tot het ‘weer rustig wordt’, maar sturen actief op energie. Wat doen zij anders?
 

• Ze bouwen energiemanagement in hun strategie, niet erbuiten – juist om burn-outs te voorkomen in piekperiodes.
• Ze creëren ritme, rust en richting, ook - of zelfs juist - tijdens piekdrukte.
• Ze maken reflectie en herstel structureel onderdeel van het werkproces.
• En misschien wel het belangrijkste: ze zijn eerlijk over wat ze wel én niet kunnen beloven – waarbij cultuur en communicatie het verschil maken tussen draagvlak en ruis.

Want mensen hoeven niet alles zelf te dragen – maar ze moeten wel weten waar ze aan toe zijn. Juist dat geeft mentale rust.

Tot slot over transities

De volgende keer dat je een overstap overweegt – van werksysteem tot strategische koers – stel dan eerst deze vraag: Zijn mijn mensen opgeladen genoeg om mee te bewegen? Zo niet, dan heb je geen strategieprobleem. Dan is het tijd om een beetje extra rust te pakken

Lieke Wolfraad