Schone schijn: de realiteit voor duizenden

In 55 minuten zien we Serge, een Nederlandse ondernemer die er ogenschijnlijk warmpjes bij zit, r achter gesloten deuren worstellen met hoge schulden, stress en een onhoudbare façade.

De film toont de spanning tussen het beeld dat Serge aan de buitenwereld wil laten zien en de keiharde realiteit waarin hij leeft. Hij probeert zijn schuldeisers af te wimpelen, worstelt met zijn relatie en balanceert continu op het randje van instorten. En toch zet hij elke dag een masker op, want toegeven dat het niet goed gaat is geen optie. Niet voor zijn omgeving. En zeker niet voor zichzelf.

Serge had het goed, tot hij tijdens de financiële crisis van 2008 ineens in de problemen kwam. In 2018, toen de film uitkwam, was hij daarmee niet de enige; zo'n 350.000 ondernemers zaten toen in de schulden. Nu, na corona en met de extra handhaving op zzp'ers, zal dat getal zeker niet gezakt zijn.

Ondernemerschap zonder vangnet

Schone schijn legt daarmee pijnlijk bloot wat zelden wordt besproken in ondernemerskringen: falen. En hoe weinig ruimte daar vaak voor is. De film laat zien hoe een ondernemer, zelfs wanneer het misgaat, blijft vasthouden aan het beeld van succes. Omdat hij denkt dat dit moet. Omdat hij geen alternatief ziet. En omdat het systeem om hem heen – banken, leveranciers, klanten – dit beeld voedt.

Vooral voor zelfstandige ondernemers zonder personeel (zzp’ers) of kleine mkb’ers is de herkenning groot. Er is geen HR-afdeling die je opvangt. Geen vangnet zoals in loondienst. De verantwoordelijkheid rust op één paar schouders, en dat gewicht kan verpletterend zijn.

Wat de film extra sterk maakt, is dat het nergens belerend wordt. De camera observeert. De kijker mag zelf oordelen over Serge.

De harde werkelijkheid: stress, schaamte en schulden

Wat veel ondernemers herkennen in Schone schijn is de druk die komt kijken bij ondernemen. Niet alleen de werkdruk of de financiële verplichtingen, maar vooral de sociale druk: het moeten voldoen aan het beeld van een succesvolle ondernemer. In netwerkevenementen praat niemand over schulden of mentale problemen. Je pitcht je succes, niet je twijfel. En dat maakt kwetsbaarheid haast onmogelijk.

Serge durft dit wél te laten zien – en juist dat maakt de documentaire zo krachtig. Hij praat open over de stress, de slapeloze nachten, de eenzaamheid. Het is een verhaal dat schreeuwt om gehoord te worden. Niet als uitzondering, maar als realiteit voor veel ondernemers die zich staande proberen te houden in een prestatiecultuur.

Volgens onderzoek van MKB-Nederland ervaart bijna een derde van de kleine ondernemers serieuze mentale belasting. Toch is het taboe groot. Schone Schijn helpt dat doorbreken.

Wat kunnen ondernemers leren van Schone Schijn?

Schone schijn is geen ondernemersverhaal met een happy end. Het is geen heldenepos. Maar het is wel een verhaal dat aanzet tot reflectie. Het nodigt ondernemers uit om kritisch te kijken naar hun eigen drijfveren, angsten en het beeld dat zij van zichzelf ophangen. En het stelt de vraag: wat kost het je om die schone schijn vol te houden?

De belangrijkste lessen:
 

• Durf eerlijk te zijn: naar jezelf, je partner, je klanten. Transparantie kan pijnlijk zijn, maar ook bevrijdend.
• Zoek hulp op tijd: financieel, mentaal, zakelijk. Niemand hoeft het alleen te doen.
• Succes is meer dan omzet: gezondheid, rust en balans zijn minstens zo belangrijk.
• Stoppen is geen falen: soms is loslaten de moedigste keuze die je kunt maken.

Voor ondernemers die het gevoel hebben dat ze constant moeten presteren of zich beter voordoen dan ze zich voelen, is Schone schijn een must-see. Of je nou zelf in de problemen zit, of juist denkt dat iemand in je omgeving dit zit; ga het gesprek aan. Schone Schijn is te zien op NPODoc.