Bewust leiderschap in een tijd van overprikkeling

Interview Martijn Daalder Tekst Coen de Jonge 

Je energie is je grootste bezit, vindt Sharon. ‘Als dat wegvalt, valt alles stil.’ Ze vergelijkt het lichaam met een laptop: ‘In het begin draait alles soepel, maar na verloop van tijd merk je dat processen trager worden. Updates worden uitgesteld, het systeem raakt overbelast… tot het vastloopt.’ Ah, dat komt door ouderdom, zou je dan denken. Maar nee, Sharon ziet het al gebeuren bij ondernemers op het toppunt van hun succes: ‘Vaak sluipt het erin: je blijft dóórgaan, terwijl je interne systeem, je brein, zenuwstelsel en energiehuishouding al jaren op rood draait.’ En dat dan zo subtiel, dat je er eigenlijk geen last van hebt. 

Eeuwenoude technieken voor bewust leiderschap 

Sharon van Engelen werd op haar 38e uit het niets hartpatiënt. De inzet die ze jarenlang voor haar bedrijf had, leek een messteek in eigen rug te worden. Ze wist zeker: dit moet anders. Na een radicale omslag helpt ze nu als herborist vanuit de Traditionele Chinese Geneeskunde en transformatiementor ondernemers aan, zoals ze het zelf noemt, een mindset-reset. Dit is een fundamentele herstart van hoe je je brein en zenuwstelsel inzet als bewust leider: ‘Ons brein is niet ontworpen om dagelijks honderden prikkels en beslissingen te verwerken. We gebruiken het vaak op een manier die ons uitput, in plaats van ondersteunt.’ 

De reset is het begin van een nieuwe samenwerking met je systeem die moet zorgen voor extra ruimte, voor bijvoorbeeld focus en creativiteit. Na de herstart ga je dan ook allereerst bezig met bewustzijnsontwikkeling: ‘Leer luisteren naar je lichaam.’ Naast cognitieve methodes, wordt hier gebruikgemaakt van eeuwenoude technieken uit de Chinese geneeskunde, uit een systeem van meer dan 5.000 jaar oud ‘dat lichaam, geest, emoties én ziel als één geheel benadert’. Dit is niet alleen zo volgens Sharon zelf: ‘Deze visie wordt wereldwijd erkend, onder andere door de WHO, en sluit perfect aan bij wat moderne wetenschap inmiddels bevestigt: alles in ons is met elkaar verbonden.’ 

Ook gebruikt Sharon kruiden en plantenformules die op een hele hoop vlakken, van het verbeteren van slaapkwaliteit tot het ondersteunen van het zenuwstelsel, kunnen helpen. ‘Steeds meer artsen erkennen dat deze holistische benadering bij chronische klachten helpt’, ziet Sharon ook. En als het werkt, dan moet het geprobeerd worden, vindt ze: ‘Mijn vuistregel is simpel: Wat je doet voor je gezondheid en vitaliteit, moet je beter maken. Word je er moeër, zieker of afhankelijker van? Dan klopt de strategie niet, zoek verder. Je bent je eigen medicijn en dit heeft directe invloed op je onderneming.’ 

Voorbij het rationele 

Sharon werkt dus zowel met het geest als het lichaam, waarbij die laatste als richtingaanwijzer fungeert: ‘Het lichaam liegt nooit. Waar het hoofd nog twijfelt, rationaliseert of controleert, geeft het lichaam directe en eerlijke feedback.’ Van versnelde hartslag tot onderbuikgevoelens en vermoeidheid; alles kan een indicatie zijn. Dat luisteren naar je lichaam kan lastig zijn voor mensen met een rationele instelling, maar daar weet Sharon wel mee om te gaan: ‘Ik werk in dat geval met logica, structuur en zintuigen. Het lichaam en brein zijn enorm intelligent, en als je dát goed uitlegt én de juiste vragen stelt, vallen bij veel ondernemers ineens alle puzzelstukken op hun plek.’  

De focus ligt daarmee op het aanpassen van de mindset: ‘Mindset is de sleutel om überhaupt uit die rationele bubbel te stappen. Zolang je gelooft dat je alleen via denken grip houdt, blijf je gevangen in het denken. Maar zodra je bereid bent te voelen, wordt je wereld groter, helderder, overzichtelijker en rustiger.’ Dat is dan ook voor iedereen mogelijk, weet Sharon: ‘Je hoeft er alleen maar voor open te staan. En dát is misschien wel de grootste leiderschapskwaliteit die er is.’ 

Toegegeven, ook wij vroegen ons af of het dan niet snel ‘zweverig’ wordt. Maar dat is volgens Sharon juist waar het begint: ‘De overtuiging dat iets “zweverig” is, houdt je vaak precies tegen om verder te komen. Naar binnen keren is verantwoordelijkheid nemen voor jezelf, je welzijn en hoe jij in het leven wilt staan. Dat vraagt moed. Openstaan voor het onbekende is geen race: het is een keuze, wanneer je er ook maar klaar voor bent.’ 

Fotograaf Daniëlle Guillonard

Eén-op-één of in de Academy 

Sharon werkt met veel ondernemers in een één-op-één traject. Want ja, iedereen heeft natuurlijk wat anders nodig. Het traject gaat dan ook altijd van start met een intakegesprek, waarin wordt ingegaan op de klachten, wensen en behoeftes. Vanuit daar wordt een route vastgesteld - die is eigenlijk, net als de prijs, altijd anders: ‘De één heeft een uitgebreid labonderzoek nodig, de ander een systemische analyse.’ Er is in ieder geval een overkoepelend thema: ‘Mijn trajecten zijn intensief en persoonlijk. Het vraagt openheid, bereidheid tot reflectie en een klik van beide kanten. Als dat er is, kunnen we samen bouwen aan duurzame verandering.’ 

Sharon adviseert minstens 6 maanden zo’n traject te doorlopen. Met een heel online lespakket, opdrachten, verdiepende oefeningen en één-op-één sessie elke twee of vier weken, is er dan ook genoeg te doen. Het vergt dan ook inzet: ‘Als je niet bereid bent om jezelf écht onder de loep te nemen… dan werkt het niet, en dat is natuurlijk ook oké.’ Maar ze voegt nog wel het volgende toe: ‘Je ware pensioen is niet wat je opbouwt bij de bank maar wat je opbouwt in je lichaam, je geest en je hart.’ 

'Wat je voelt, is in 90% van de gevallen niet eens van jou’

Voor mensen die minder intensief bezig willen of kunnen heeft Sharon ook de InFlow Academy opgezet. Hier ligt de drempel iets lager: ‘Je kunt er op je eigen tempo instappen waar en wanneer je wilt. Maar de regel blijft dezelfde: Als je het werk niet doet, verandert er niets.’ Eén-op-één sessies worden hier ingeruild voor een internationale community. Hier kan je, bijvoorbeeld tijdens maandelijkse live-momenten, met al je vragen terecht bij gelijkgezinde ondernemers. Mensen die jouw problemen dus ook herkennen, maar met ruimte voor eigen invulling: ‘De Academy is bedoeld voor mensen die écht willen studeren, zelfonderzoek doen en verdieping zoeken in hoe processen werken in zichzelf én in de natuur.’ Geen snelle inspiratiecursus of standaard leiderschapstraining dus. 

Waarnemen zonder het persoonlijk te maken 

Sharon heeft een hoop afgereisd om tot de inzichten uit haar trainingen te komen. Eén van die inzichten leek haar overal te achtervolgen: ‘Wat je voelt, is in 90% van de gevallen niet eens van jou.’ Dat besef veranderde haar bewust leiderschap: ‘Zodra je leert waarnemen zonder alles persoonlijk te maken, ontstaat er iets nieuws: ruimte om écht te luisteren.’ Vanuit daar herken je patronen en kan je ze dus ook doorbreken: ‘Laten we op de werkvloer niet alles persoonlijk maken, dan ben je al een heel eind. Innerlijk leiderschap is dus niet zweverig: het is noodzakelijk.’ 

Met de verschillen op de werkvloer moet er ook eerst gekeken worden naar verbinding, vindt Sharon. ‘Van een afstand zie je haarscherp waar het misgaat in de communicatie. Oude patronen, overtuigingen en aannames zitten in de weg. Wat me telkens opvalt: we kennen elkaars verhaal niet.’ Ze ziet ook dat de verschillen tussen generaties, zeker in deze snelle digitale tijd, vaak veel groter zijn dan we denken. De oplossing hiervoor start bij het creëren van een veilige ruimte: ‘Zodra mensen zich gezien voelen, ontstaat er ruimte om echt te luisteren naar elkaar.’ 

'We kennen elkaars verhaal niet meer’

Daarmee is het keerpunt bereikt. Mensen voelen zich veiliger, en daarmee verandert de toon: ‘Er ontstaat empathie, begrip en soms zelfs ontroering.’ Het is de start van échte samenwerking, ‘voorbij generatieverschillen, labels of aannames’. Sharon haalt een voorbeeld van een manager van een IT-afdeling aan, wiens zware privésituatie doorschemerde in gefrustreerd, gestresst leiderschap: ‘In het team escaleerde de spanning. Twee collega’s kwamen in een stevig conflict terecht, de sfeer werd stroef, de energie zakte.’ Een van die twee meldde zich ziek omdat er geen ruimte was om te praten over wat er echt speelde. 

In een persoonlijk proces zorgde Sharon voor meer rust en overzicht bij de manager. Stap voor stap werd er gewerkt aan veiligheid, ruimte en gesprekken over wat eerder werd weggedrukt. Met resultaat: ‘Na twaalf weken kwam de collega terug. Het conflict is besproken, de samenwerking hersteld. De sfeer is lichter en opener. Alhoewel het nog niet perfect is, is men wel eerlijker tegen elkaar. Simpelweg omdat één iemand besloot het anders te gaan doen.’ 

Fotograaf Daniëlle Guillonard

Snel, sneller, snelst 

Sharon ziet dat veel ondernemers niet meer kunnen stoppen. Alles lijkt om snelheid te draaien, er wordt niet meer gekeken of projecten of samenwerkingen überhaupt nog kloppen. Het roept bij haar een vraag op: ‘Wat als tijd niet zou bestaan?’ Het doel dat Sharon daarmee wil bereiken, is meer stilstand bij wat je doet. Door stil te staan en naar binnen te kijken, krijg je focus. En met focus komt richting en zuiverheid.  

Dit besef moeten startende ondernemers ook al krijgen, vindt Sharon: ‘Bij startende ondernemers zie ik vaak groeipijn én geldpijn. Er is nog geen buffer, geen stabiel team, weinig structuur. Alles rust op hun schouders. Tegelijk durven ze vaak nog niet volledig te investeren in zichzelf.’ De eerste jaren ziet ze deze starters ploeteren, op wilskracht overeind blijven, tot ze het niet meer vol kunnen houden. Of het nou vanwege financiële druk is, door persoonlijke problemen of omdat ze zichzelf zijn kwijtgeraakt; er is discipline nodig jezelf niet te verliezen in het proces: ‘Wie vanuit het begin leert te ondernemen vanuit een hoger bewustzijn met respect voor lichaam, ritme en innerlijke signalen, bouwt iets op dat wél houdbaar is.’ Sharon weet het als geen ander: ‘Ondernemen is topsport. Behandel jezelf zoals een atleet dat ook zou doen.’ 

Bewustzijn is geen luxe 

‘We kunnen er niet meer omheen,’ zegt Sharon aan het eind van ons interview, ‘Alles is met elkaar verbonden, ook binnen organisaties.’ Daar hebben we geen keuze in, maar het is wel belangrijk daar goed mee om te gaan, benadrukt ze: ‘Bewustzijn is geen luxe, maar een basisvoorwaarde.’ Zowel persoonlijk als collectief zit het ondernemen op een kruispunt: ‘We zitten in een transitie: van bewust leiderschap dat draait om controle, snelheid en presteren, naar bewust leiderschap dat vraagt om vertraging, waarneming en innerlijk werk.’ 

'Ondernemen is topsport’

Het aantal chronische klachten groeit intensief in Nederland: 60% van de werkende bevolking leeft met één of meerdere klachten. ‘Reken maar uit: in een team van tien lopen er waarschijnlijk zes rond met iets wat onderhuids speelt. Of jijzelf als ondernemer.’ Daarmee is het volgens Sharon duidelijk: de leiders van morgen zijn niet de hardste werkers, maar de meest afgestemden. Ze ziet een toenemende trend in de toepassing van holistisch bewustzijn binnen bedrijven, en denkt dat ondernemers daar zo snel mogelijk mee bezig moeten gaan. Hoe? Je kan beginnen bij de volgende vraag: ‘Wat laat je maar niet los, terwijl het  eigenlijk niet meer klopt?’ 

Uit ons gesprek met Sharon zijn nog veel meer inzichten, tips en informatie te vinden. Deze deelt ze ook op haar website sharonvanengelen.nl en in haar boek Ongekend Vrij.