De Chaebols: Het geheime wapen van Zuid-Korea

Deze term – een samenvoeging van de Koreaanse woorden voor “rijkdom” (chae) en “clan” of “familie” (bol) – verwijst naar machtige, vaak familiegeleide conglomeraatbedrijven die bestaan uit talloze onderling verbonden dochterondernemingen. Alhoewel ze er wel mee te vergelijken zijn, zijn het geen klassieke multinationals. Ze zijn verweven met de Zuid-Koreaanse economische en politieke structuur, waarbij familiaal leiderschap en verticale integratie kenmerkend zijn.

Inmiddels zijn de grootste chaebols internationale grootmachten. Heb je bijvoorbeeld wel eens van Samsung, LG of Hyundai gehoord? Deze bedrijven hebben een fascinerende opkomst gehad en blijven doorgroeien. Dat is, voor de Zuid-Koreaanse staat, zowel een zegen als een vloek.

De opkomst van Chaebols

Zuid-Korea is sinds de jaren ‘60 één van de sterkst groeiende economieën ter wereld. Binnen 30 jaar is het land van een van de armste getransformeerd in een van de rijkste, en dat is mede te danken aan deze chaebols.

In 1961 pleegde Park Chung-hee een staatsgreep, en hij voerde direct grote economische hervormingen in. Vanuit een strategisch industrialisatiebeleid ondersteunde de staat geselecteerde bedrijven met leningen, belastingvoordelen en exclusieve contracten, in ruil voor economische groei en exportgerichtheid. Dit leidde tot een ongekende bloei van die familiebedrijven én Zuid-Korea zelf.

In de jaren '80 en '90 werden chaebols internationale spelers. Samsung sprong over op elektronica, Hyundai met auto’s en LG met huishoudelijke apparaten. Door agressieve investeringen en een langetermijnvisie werden ze wereldspelers, terwijl ze tegelijkertijd alsmaar dieper geworteld raakten in de Zuid-Koreaanse economie.

Tegenwoordig zijn chaebols verantwoordelijk voor het grootste deel van het BNP van Zuid-Korea. Alleen al de Samsungfamilie vertegenwoordigt naar schatting meer dan 23% van het volledige bruto binnenlands product. Daarmee vormen ze de ruggengraat van het Zuid-Koreaanse economische succes én een kwetsbare achilleshiel.

Chaebols als groeimotor

Chaebols hebben zonder twijfel een sleutelrol gespeeld in de modernisering van Zuid-Korea. Door hun omvang, productiekracht en internationale focus hebben chaebols gezorgd voor exponentiële economische ontwikkeling sinds de jaren ‘60. Door altijd in te spelen op de juiste producten kon Zuid-Korea in korte tijd uitgroeien tot een gigant in de wereldeconomie.

Door subsidies van de staat werd het mogelijk te blijven innoveren. Grote R&D-budgetten en controle over de hele keten maken snelle innovaties mogelijk, met name in technologie en productie.

Ook voor de inwoners van het land, inmiddels zo'n 50 miljoen, zijn de chaebols belangrijk. Naast geld bieden ze ook een hoop werkgelegenheid. Ze creëren miljoenen banen, niet alleen binnen hun eigen bedrijven maar ook via toeleveranciers en dienstverleners.

Voor ondernemers en bedrijven wereldwijd zijn chaebols een fascinerend voorbeeld van hoe schaal, langetermijndenken en sterke overheidssamenwerking kunnen leiden tot uitzonderlijke groei. Ook het doorzetten van familiestructuren over generaties heen geeft inzicht in duurzame bedrijfsopvolging, zij het met kanttekeningen.

Niet alleen maar pluspunten

Die kanttekeningen zijn vooral buiten de families te merken. Door de marktdominantie verdringen de chaebols vaak kleinere concurrenten en remmen ze dus marktdiversiteit af. Startups krijgen zelden een eerlijke kans in sectoren die door chaebols worden gecontroleerd.

Het feit dat chaebols dus families zijn, zorgt logischerwijs ook voor nepotisme, en daarmee een gebrek aan transparantie. Veel chaebols worden al generaties lang alleen geleid door familieleden van de oprichter, wat regelmatig leidt tot corruptieschandalen, belangenverstrengeling en juridische conflicten.

De corruptie kan zich doorzetten op een grotere, landelijke schaal. Omdat enkele chaebols zo’n groot deel van de economie uitmaken, is het land kwetsbaar bij problemen binnen één zo’n conglomeraat. Wanneer een chaebol het niet eens is met een bepaalde wet, kan het bijvoorbeeld dreigen productie of het hoofdkantoor te verplaatsen. 

Voor ondernemers toont dit het belang van transparantie, evenwichtige groei en spreiding. Een te grote afhankelijkheid van één bedrijf, familie of sector maakt een economie fragiel, hoe succesvol die ook lijkt op de korte termijn.

Wat is er te leren

Hoewel het chaebol-model sterk cultureel verankerd is in Zuid-Korea, kunnen ondernemers er wel lessen uit trekken:
 

• Durf te investeren in de lange termijn. Chaebols opereren vaak met tientallen jaren in het vizier, iets wat veel westerse bedrijven – gefixeerd op kwartaalresultaten – zelden doen.
• Integreer strategisch. Door productie, distributie en marketing slim in eigen beheer te houden, creëren chaebols schaalvoordeel en efficiëntie.
• Bewaar balans. Groei mag nooit ten koste gaan van transparantie, innovatiekracht of de dynamiek van het ondernemersklimaat.

Zuid-Korea staat nu op een kruispunt: hervormen of vasthouden aan een systeem dat successen heeft geboekt, maar ook knelt. Het model werkt, maar heeft zijn kanttekeningen. Is het op kleinere schaal ook toe te passen?