Diversificatie: wondermiddel of molensteen?

In een wereld die sneller verandert dan ooit - technologische disruptie, geopolitieke onzekerheid, klimaateffecten - ligt de wens om niet afhankelijk te zijn van één activiteit duidelijker dan ooit. Diversificatie speelt daarop in en kan verschillende strategische doelen dienen.

Aan de positieve kant: het geeft ruimte om te groeien buiten je huidige markt. Een onderneming die zijn hoofdactiviteit goed heeft opgebouwd en ziet dat die groeiruimte uitgedoofd raakt, kan via diversificatie nieuwe markten en producten aanboren. Daarnaast kan het helpen om schommelingen in de markt op te vangen: als de ene tak even zwakker is, kan een andere dat (deels) compenseren.

Ook voor investeerders en financiers is diversificatie aantrekkelijk: ondernemingen met meerdere inkomstenstromen worden vaak als stabieler gezien.

Maar er is een belangrijk nuanceverschil: diversificatie werkt vooral als hij zorgvuldig wordt uitgevoerd, niet als een willekeurige uitbreiding.

Hoe Alphabet Inc. (Google) diversificatie inzet

Laten we de casus van Alphabet als voorbeeld gebruiken - dit gigantische bedrijf diversifeert als geen ander.

Alphabet rapporteerde in Q2 2025 een omzet van US$ 96,4 miljard, een groei van ongeveer 14% jaar-op-jaar. Belangrijk: de clouddivisie (Google Cloud) zag een omzetgroei van circa 32% in die periode. Futurum+2infotechlead.com+2

Wat valt op:
 

• Het hoofdkanaal (zoekadvertenties, YouTube) blijft sterk, maar het bedrijf breidt uit richting ‘verwante’ activiteiten (cloud, AI, infrastructuur).
• De diversificatie is niet wild: hij bouwt voort op de kerncompetenties (data, algoritmes, gebruikersplatforms).
• Er is fors geïnvesteerd: de kapitaalinvestering voor 2025 is opgevoerd richting ~$85 miljard. www.alphaspread.com+1

Lessen die we uit deze casus kunnen trekken:
 

• Diversificatie werkt beter als je het inzet op dingen die dicht aanliggen tegen wat je al heel goed doet, in plaats van dat je compleet nieuwe sectoren betreedt zonder verstand van zaken.
• De ambitie is hoog en middelen zijn omvangrijk: niet elke onderneming kan die schaal nastreven.
• Risico’s blijven: zelfs met goed lopende takken is het nog steeds zaak scherp te blijven op prestatie en kosten.

De schaduwkant van diversificatie

Ondernemers dromen vaak van 'meer doen' - nieuwe producten, nieuwe markten -  maar vergeten dat daarmee ook extra complexiteit komt. Uit academisch onderzoek vallen vier grote risico’s op.

1. Verlies van focus

Wanneer een onderneming zich richt op te veel verschillende activiteiten, bestaat het gevaar dat de kernactiviteit slechter wordt beheerd. Bedrijven zijn vaak succesvol door diepgaande kennis van één domein; het opgeven of verzwakken daarvan is riskant.

2. Toenemende complexiteit & kosten

Nieuwe activiteiten vragen vaak andere processen, cultuur, competenties, investeringen in personeel of infrastructuur. Volgens wetenschappelijk onderzoek geldt: hoe meer de activiteiten uiteenlopen, hoe groter de kans op negatieve effecten. ScienceDirect+1

3. Kapitaalintensief & startkosten

Een nieuwe tak begint vaak met beperkte marge of zelfs verlies. Het kost moeite en tijd voordat deze gaat renderen. Voor kleinere of risicovollere ondernemingen is dit extra kwetsbaar.

4. Geen automatische risicospreiding

Diversificatie is géén garantie voor stabiliteit. In bepaalde situaties (bijv. de hele markt onder druk) kunnen verschillende activiteiten tegelijkertijd zakken. Uit onderzoek blijkt dat geografische spreiding bijvoorbeeld soms juist het risico verhoogt. ScienceDirect

Voor wie is diversificatie geschikt en wanneer is wachten beter?

Niet elke onderneming hoeft te diversifiëren. Soms is richten op de kernactiviteit slimmer. Hier volgen overwegingen.

Wanneer is het zinvol?
 

• De huidige markt of product heeft duidelijke groeiplafonds bereikt en je ziet kansen in aanliggende markten of producten.
• Je beschikt over unieke middelen of competenties die zich laten toepassen op nieuwe activiteiten.
• Je hebt voldoende financiële ruimte en organisatiekracht om nieuw terrein te verkennen.
• Je ziet duidelijke synergieën: de nieuwe activiteit maakt gebruik van bestaande merk, klantenbestand, infrastructuur of kennis.

Wanneer óf hoe moet je voorzichtig zijn?
 

• Als je nieuwe markt of product ver weg ligt van de kernkompetentie.
• Als je huidige business nog volop in opbouw is of sterk afhankelijk is van één succesfactor.
• Als de investering fors is en het rendement onduidelijk.
• Als je organisatie nog niet klaar is voor meerdere activiteiten (qua cultuur, structurele processen, management).

Diversificatie is geen antwoord, maar kan wel helpen

Diversificatie is geen wondermiddel dat automatisch groei en stabiliteit brengt. Maar wél een krachtig strategisch instrument — mits zorgvuldig toegepast, met oog voor wat het betekent voor je organisatie. Het voorbeeld van Alphabet laat zien hoe het in de praktijk werkt op grote schaal: sterk in de kern, uitbreiden met verwante activiteiten, fors investeren. Voor kleinere ondernemingen blijft de les dat focus behouden, middelen verstandig inzetten en risico’s beheersen cruciaal zijn.