'Mvo is geen luxe maar bittere noodzaak'

Meer dan de helft van het mkb heeft te maken met toenemende mvo-eisen. Zo willen steeds meer grote bedrijven alleen zaken doen met leveranciers die duurzaam opereren. AkzoNobel sloot duurzaamheidsovereenkomsten met tweehonderd bedrijven die strategisch belangrijke grondstoffen leveren. Liefst honderd van hen kregen de wacht aangezegd. Ze moeten hun mvo-beleid verbeteren. Anders houdt het op. Ook het duurzaam inkoopbeleid van de overheid - jaarlijks veertig miljard euro waard - fungeert als aanjager van mvo-beleid. Last but not least: ondanks de economische crisis groeit de consumentenvraag naar duurzame producten zoals zonnepanelen, led-lampen, zuinige auto´s en verantwoord voedsel.

Er zijn ook interne (financiële) motieven om met duurzaamheid aan de slag te gaan. Veel bedrijven zijn nog steeds een dief van hun eigen portemonnee: de manier waarop ze energie, water of grondstoffen gebruiken, is vaak even inefficiënt als boter snijden met een kettingzaag. Bedenk dat grondstoffen en fossiele energie steeds schaarser en (dus) steeds duurder worden. Tachtig procent van de Nederlandse hightech bedrijven heeft nú al problemen om aan bepaalde grondstoffen te komen. 'Niets minder dan een resource-revolutie is nodig', zegt bureau McKinsey.

Mvo groeit geleidelijk uit tot ´het nieuwe normaal´. Hierdoor ontstaat synergie tussen het creëren van financiële waarde voor bedrijf en maatschappelijke waarde voor de samenleving. Op dat snijpunt ontstaan ook nieuwe marktkansen. Bedrijven die er het eerst in slagen om producten, diensten en verdienmodellen te ontwikkelen die op deze ontwikkeling inspelen, behalen een first-mover voordeel. Het gaat hier om een biljoenenmarkt die in het verleden nauwelijks is geëxploiteerd. Denk bijvoorbeeld aan energieneutrale gebouwen, biologisch afbreekbare sportschoenen, wasmiddelen die de was schoon krijgen met koud water en een arsenaal aan clean tech oplossingen om water-, energie-, grondstof- en voedselverspilling tegen te gaan. Deutsche Bank verwacht dat tussen 2008 en 2030 wereldwijd zeven biljoen dollar wordt geïnvesteerd in energie-efficiëntie.

De vraag ´waarom zouden we maatschappelijk verantwoord ondernemen´ is langzamerhand een gepasseerd station en heeft plaatsgemaakt voor de vraag ´hoe gaan we het doen?´ Opvallend is dat veel mkb-bedrijven een kapstok missen. In het verleden ontwikkelden ze vaak wel ´losse flarden´ mvo-beleid, maar geen systematische aanpak. Nu mvo geen randverschijnsel meer is, maar binnendringt in de core business, is daarom bij veel bedrijven een inhaalslag nodig.

Bouwstenen voor een stevig mvo-beleid

Mvo is een wijds begrip en betekent voor elk bedrijf iets anders. Dit hangt af van de aard van de bedrijfsactiviteiten. Een lokaal bouwbedrijf moet zich voorbereiden op de toekomst van klimaatneutraal bouwen, maar hoeft zich niet af te vragen hoe het staat met mensenrechten, kinderarbeid of corruptie in Afrika. Een importeur van cacao of tropisch hardhout uit Ivoorkust wel. Toch is er wel een soort ´spoorboekje´ te geven dat bedrijven houvast geeft in de bepaling van hun mvo-beleid. Kernvragen zijn: waar zijn we (vertrekpunt); waar willen we heen (bestemming c.q.ambities); hoe komen we daar (strategie) en wat kunnen we morgen doen om uiteindelijk op de plaats van bestemming te komen (uitvoeringsprogramma).

Verzamel relevante informatie

• Verwerf allereerst inzicht in waar je staat (ten opzichte van je concurrenten). Wat heb je tot nu toe aan mvo-beleid ontwikkeld? Waarom en hoe is mvo relevant voor je bedrijf? Welke mvo-aspecten vereisen aandacht?
• Welke vragen stellen je klanten over je mvo-beleid en kun je hen iets extra´s bieden? 
• Ben je bekend met de duurzaamheidsaspecten van de producten die je zelf bij toeleveranciers inkoopt? Heb je een duurzaam inkoopbeleid geformuleerd?Hebt je goed inzicht in het energie-, water- en grondstoffengebruik binnen je bedrijf? Kijk je systematisch naar besparingsmogelijkheden?

Formuleer visie en strategie

Een visie geeft houvast bij het nemen van tientallen gedetailleerde beslissingen. De visie is immers sturend. Strategie is ‘de weg er naar toe’ en geeft de manier aan waarop de visie verwezenlijkt gaat worden. 

• Zorg dat de visie en strategie zijn gerelateerd aan de kernprocessen van het bedrijf. 
• Breng in dat kader relevante mvo-trends, wet- en regelgeving, markt- en innovatiekansen in kaart.
• Betrek externe stakeholders. Bedrijven zijn een schakel in een keten. Verduurzaming van de keten vraagt om samenwerking tussen ketenpartners. Dergelijk overleg kan leiden tot gezamenlijke initiatieven.
• Steek je licht op bij brancheorganisaties. Vaak hebben die al relevante mvo-instrumenten of andere branchespecifieke initiatieven ontwikkeld. Voorkom dat je hetzelfde wiel uitvindt.
• Betrek interne stakeholders. Vraag werknemers om ideeën en suggesties. Honoreer (de beste) ideeën. Verbind persoonlijke drijfveren van medewerkers met wat het bedrijf drijft.

Formuleer een uitvoeringsprogramma

• Bepaal speerpunten die aansluiten bij de kernactiviteiten van het bedrijf.
• Formuleer (haalbare) doelstellingen voor elk speerpunt.
• Vertaal elke doelstelling in concrete acties en activiteiten.
• Bepaal voor elke actie/activiteit wie verantwoordelijk is en welke tijdsplanning daarbij geldt.
• Beleg acties/activiteiten bij voorkeur zo laag mogelijk in de organisatie. Bevorder dat mvo niet wordt gezien als de taak van sommigen maar als de verantwoordelijkheid van iedereen. Betrek interne en externe stakeholders.
• Win het vertrouwen van je medewerkers door als leiding het belang van mvo steeds opnieuw uit te dragen. Hou toespraken, schrijf blogs, vertel verhalen. Geef het goede voorbeeld.

Monitor, evalueer en communiceer

• Monitor en evalueer periodiek de voortgang. Vier de successen!
• Stel doelstellingen waar nodig jaarlijks bij. 
• Rapporteer over de resultaten. Geef aan hoe acties van werknemers het verschil maken (intern) en maak mvo-inspanningen zichtbaar aan klanten en andere externe stakeholders en ga erover in gesprek.
• Communiceer transparant over dingen die nog niet goed gaan, dilemma´s die je tegenkomt en strategische keuzes die je maakt.

Tot slot

Mvo is anno 2012 geen luxe maar bittere noodzaak. MKB-bedrijven zullen met deze ontwikkeling mee moeten bewegen. Dat is geen kwestie van een druk op een knop. Het is een stapsgewijs en continu proces. Bedenk echter dat aan de horizon nieuwe marktkansen gloren, dat mvo je kwetsbaarheid voor grondstofschaarste vermindert en risico´s voor stijgende energieprijzen dalen. Mvo maakt bedrijven toekomstbestendig!