Lelystads familiebedrijf ELS spil in oplossing PFAS-probleem Nederland

Van onze redactie

Een techniek om het PFAS-probleem op te lossen, is er nog niet. Knappe koppen in laboratoria van universiteiten en bedrijven doen er alles aan om een slimme manier te vinden om dit goedje te verwerken. Maar totnutoe is het alleen in ontwikkeling en ontbreekt het ei van Columbus. 

Toch zijn er ondernemers die nu al het verschil maken in het reduceren van het PFAS om zo te voorkomen dat dit schadelijke goedje in het milieu belandt. Een van die ondernemers is Arjan van ’t Wel van de Eerste Lelystadse Schroothandel. Met zijn familiebedrijf ELS laat hij zien hoe een waardevolle bijdrage levert bij het reduceren van PFAS terwijl hij tegelijkertijd moet laveren door een mijnenveld van vergunningen, rechtszaken en onrecht. ELS is het enige gespecialiseerde bedrijf in ons land dat een vergunning heeft voor het recyclen van PFAS-houdende brandblussers. 

Nieuwe wetgeving

‘Vanwege nieuwe wetgeving moet alle PFAS-houdende brandblussers worden vervangen. Dat betekent een stortvloed aan blussers voor ons bij ELS. Alleen al in overheidsgebouwen hangen 1,5 miljoen apparaten die veilig gerecyled moeten worden. En dan nog ettelijke miljoenen uit het bedrijfsleven’, vertelt Van ’t Wel. 

Van ’t Wel runt al sinds de jaren negentig een bedrijf dat brandblussers inzamelt en verwerkt. Het begon klein. Oude poederblussers, die geen PFAS bevatten, werden opgeknapt en opnieuw gevuld. Er was nauwelijks marktvraag. Toch groeide het bedrijf zonder acquisitie naar ongeveer driehonderdduizend blussers per jaar en die groei zet door richting een half miljoen. 

‘We zijn de enige gecertificeerde specialist in Nederland die PFAS-houdende blussers veilig kan verwerken. Dat doen we gecontroleerd en volgens strikte normen. Het kan ons niet snel genoeg gaan. Want in de praktijk worden PFAS-houdende brandblussers nog steeds gebruikt bij oefeningen, brand en incidenten. Gewoon op straat dus. Dat besmette water komt direct in het oppervlaktewater terecht.’

Grondwater

Het bedrijf voerde de afgelopen jaren ongeveer zeshonderdduizend ton water dat vrijkwam bij recycling af naar erkende verwerkers. Daarmee is het een van de weinige partijen die actief probeert te voorkomen dat reststoffen hun weg vinden naar de omgeving. In landen om ons heen is dat minder vanzelfsprekend. In Düsseldorf werd een bedrijf betrapt dat schuimblussers leeg liet lopen op het grondwater. Van ’t Wel benadrukt dat dit bij hem nooit is gebeurd of zal gebeuren. Hij wijst erop dat het behandelen van PFAS serieus werk is dat discipline en deskundigheid vraagt. 

De discussie draait vooral om de vraag hoeveel PFAS er vrijkomt bij het verwerken van blussers en waar de gevonden waarden in de Lelystadse bodem precies vandaan komen. Van 

Van ’t Wel is zich bewust van de maatschappelijke onrust rondom PFAS. Hij wijst erop dat iedereen PFAS in het bloed heeft. Van regenkleding tot zonnepanelen, er zijn veel bronnen. Desondanks wil hij aantonen dat zijn bedrijf veilig werkt. Medewerkers ondergaan jaarlijks bloedtesten. Uit die testen blijkt geen verhoogde belasting ondanks jaren werken met beslagwater van blussers. Hij benadrukt dat angst geen goede raadgever is en dat feitelijke metingen leidend moeten zijn 

De ondernemer investeert ook in de toekomst. ‘Een nieuwe hal staat klaar om in gebruik genomen te worden. De hele installatie is eigen ontwerp en de investering van ongeveer anderhalf miljoen euro hebben we uit eigen zak betaald. Het systeem kan schuimwater tot negentig procent schoner maken en draait volledig op een intern riool. Auto’s worden binnen gelost zodat eventuele morsingen direct worden opgevangen. De hal heeft geen aansluiting op het gemeentelijk riool. Alles wordt gecontroleerd afgevoerd. Het doel is maximale beheersing van risico’s en minimale belasting van de omgeving.’

Onderwereld

De spanning tussen regelgeving en uitvoerbaarheid blijft. Vanaf 2027 moet Nederland zijn eigen ZZS-stoffen verwerken. Van ’t Wel vreest dat dit tot illegale routes kan leiden. Naar zogenaamde verwerkers over de grens waar het niet zo nauw wordt genomen met de regels. Hij pleit voorlopig voor realistisch en werkbaar beleid. 'De techniek ontwikkelt zich snel, van Deense pilots tot Belgische initiatieven. Maar oplossingen hebben tijd nodig’. Hij waarschuwt dat te strenge regels kunnen leiden tot verplaatsing van het probleem naar de onderwereld. Een risico dat volgens hem groter is dan zorgvuldig werkende bedrijven ondersteunen en begeleiden 

Intussen moet hij zich verdedigen tegen procedures van een buurman die hem beticht van PFAS-vervuiling. Hij begrijpt die aandacht. De lat ligt hoog. Toch vindt hij dat er te snel gewezen wordt. ‘We hebben veel metingen en onderzoeken laten doen op 18 boorlocaties. 

‘Die tonen aan dat de PFAS-vervuiling in de bodem op dit bedrijventerrein niet van ons afkomstig is. Het DNA van deze vervuiling komt niet overeen met het DNA van vervuiling door brandblussers. De vervuiling moet dus in een breder context worden onderzocht. Dat onderzoek ligt nu bij de provincie.’

Wat blijft is het beeld van een ondernemer die in een lastige sector probeert voorop te lopen. Zonder grote woorden. Met investeringen. Met transparante werkwijzen. En met de overtuiging dat echte verduurzaming vooral vraagt om bedrijven die verantwoordelijkheid nemen.