Duurzame toeleveringsketens dankzij data en AI

Tekst: Bernhard Schmaldienst, Senior Director Transport Execution and Visibility Products bij Transporeon

Aan de ene kant neemt de druk vanuit de regelgeving toe, zoals bijvoorbeeld het EU Green Deal. De uitstoot in de transportsector moet tegen 2050 met 90% zijn verminderd ten opzichte van 1990. Dit terwijl die uitstoot sindsdien als gevolg van de stijgende transportvolumes in Europa juist met meer dan een kwart is toegenomen. Maar liefst 70% van de emissies in transport komt voort uit wegvervoer. Tegelijkertijd stellen bedrijven ambitieuze duurzaamheidsdoelen op en verwachten ze ditzelfde van hun dienstverleners die ook realiseren, mede vanwege de vraag van eindgebruikers.

Aan de andere kant moeten kostenefficiëntie en leveringszekerheid gegarandeerd blijven, ondanks aanhoudende verstoringen in de toeleveringsketens. Voorbeelden hiervan zijn geopolitieke onzekerheden zoals de oorlog in Oekraïne of het conflict in het Midden-Oosten, schommelende invoerrechten en een toename van extreme weersomstandigheden als gevolg van klimaatverandering.

Bij het plannen van een toeleveringsketen botsen veerkracht en duurzaamheid vaak met elkaar. Het zorgen voor extra capaciteit vergroot bijvoorbeeld de veerkracht van een keten, maar is niet duurzaam. Bijvoorbeeld wanneer producten uit Oost-Azië parallel per zee- én luchtvracht naar Europa worden verzonden om de levering te verzekeren. De uitdaging voor de logistieke sector is dan ook om kosten, stabiliteit, snelheid én duurzaamheid in harmonie brengen.

Data als sleutel tot de oplossing

Hoe kunnen deze tegenstrijdige belangen worden verzoend? De sleutel ligt in digitale transformatie en slim datagebruik. Bedrijven moeten zo vroeg mogelijk de juiste digitale koers uitzetten: processen digitaal in kaart brengen; data gestandaardiseerd opslaan en zorgvuldig beheren; nagaan waar AI ingezet kan worden om maximaal inzicht uit gegevens te halen. Deze data kan vervolgens slim worden benut om zowel duurzaamheid als veerkracht te versterken. Eén ding is zeker: hoe meer relevante data in het systeem komt, hoe beter. Data-gedreven platformoplossingen bieden hier grote voordelen, omdat niet alleen eigen data, maar ook geanonimiseerde data van andere gebruikers wordt benut om de AI-modellen continu te verbeteren.

Van kleine optimalisaties tot strategische beslissingen

Al in de eerste stap kunnen data-gedreven optimalisaties meetbare vooruitgang opleveren. Zo kan het lege ritten vermijden, transportroutes verkorten en wachttijden voor chauffeurs verminderen, wat resulteert in CO₂-besparingen en minder kosten. Volgens Eurostat werd in 2023 nog altijd één vijfde van alle kilometers in het EU-wegvervoer gereden zonder lading (21,8%). Tegelijkertijd kan data worden verzameld over het energie- en brandstofverbruik, routes, beladingsgraad, lege kilometers en daadwerkelijke laadgewicht. Want alleen wie weet waar de uitstoot plaatsvindt, kan die effectief verminderen. Ten slotte is deze data ook waardevol om te voldoen aan rapportageverplichtingen.

In een volgende stap maakt AI-gedreven real-time zichtbaarheid het mogelijk om afwijkingen - en zelfs echte verstoringen - in de hele toeleveringsketen te voorspellen en de veerkracht te vergroten. Dankzij real-time data uit de telematicasystemen van vrachtwagens of transport management systemen, gecombineerd met historische verkeersdata, kan AI patronen herkennen, vertragingen voorspellen en reistijden nauwkeurig berekenen. Bovendien kan het passende corrigerende of proactieve maatregelen activeren. Dit werkt zowel regionaal als voor wereldwijde goederenstromen.

Maar de mogelijkheden houden ook daar niet op. Op basis van deze data kan AI vooraf de veerkracht van een keten testen. Als er potentiële verstoringen worden gesignaleerd, stelt het systeem proactief alternatieven voor - nog vóór de verstoring daadwerkelijk optreedt. Dit leidt tot slim

risicomanagement met geteste alternatieve routes. Bijvoorbeeld zoals in het eerder genoemde voorbeeld alternatieve zeeverbindingen in combinatie met wegtransport, spoor of slimme combinaties van zee- en luchtvracht. Hierdoor kunnen bedrijven wegstappen van dure, minder duurzame noodoplossingen. Ze beschikken immers over kosteneffectieve en duurzame alternatieven.

Een data-gedreven toekomst

Duurzaamheid en veerkracht sluiten elkaar niet uit. Integendeel; wie vandaag slim plant, digitale technologieën inzet en consistent data-gedreven werkt, kan beide doelen succesvol combineren. De sleutel ligt in transparantie, netwerken en proactief beheer. Bedrijven die vroegtijdig dit pad inslaan, verzekeren zich niet alleen van een concurrentievoordeel, maar dragen ook actief bij aan een duurzame, crisisbestendige en klimaatvriendelijke toeleveringsketen. De volgende stap? AI niet alleen inzetten voor optimalisatie, maar ook als strategische beslissingsondersteuning en automatisering. Zo wordt logistiek gerealiseerd die niet alleen reageert, maar vooruitdenkt.