Nederland belastingparadijs? Wel voor de ZZP'er!

Nederland is namelijk een ongelooflijk belastingparadijs voor ZZP'ers. Om dat in cijfers uit te drukken: van de circa 800.000 ZZP'ers in Nederland betalen er ruim 300.000 geen cent belasting. Hoe kan dat? En waarom laat de overheid dit nog toe?

Als ZZP'er is het invullen van je belastingformulieren ieder jaar weer een feest. Mits je natuurlijk de regels goed in je hoofd hebt zitten. Die zijn in wezen heel simpel. Één, zorg er voor dat je niet meer verdient dan 25.000 euro en zorg ervoor dat je kunt aantonen dat je meer dan 1.225 uur voor je bedrijf hebt gewerkt. Het resultaat: geen belasting. 

De belastingregels voor de ondernemer

Het zijn regels waar een normale werknemer waarschijnlijk nooit van heeft gehoord. Hoog tijd om eens wat nauwkeuriger naar de taart, de cola en de chips te gaan kijken die het feest compleet maken. In eerste instantie lijkt er niet zoveel verschil te zijn tussen een werknemer in dienst en een ZZP'er. Beiden hebben recht op zowel de algemene heffingskorting als de arbeidskorting. Alleen is dat voor de meeste ZZP'ers pas het begin. Standaard komt daar nog een algemene korting bovenop: de MKB-winstvrijstelling. Die bedraagt 14 procent van de winst. Alleen daardoor al kun je als ZZP'er al ruim 1.000 euro extra belastingvrij verdienen. 

Urencriterium en startersaftrek

Het urencriterium is bedacht door de overheid om onderscheid te maken tussen echte ondernemers en mensen die het er naast doen. 1.225 uur in een jaar komt ongeveer neer op 25 uur in de week. Niet iets waar een gemiddelde ondernemer veel moeite voor hoeft te doen. Het levert hem echter enorm veel op. In ieder geval een standaard aftrek van 7.280 euro. Als beginnende ondernemer komt daar nog een startersaftrek bij: ruim 2.100 euro die je drie keer mag toepassen in de eerste vijf jaar van je bedrijf. 

Zoals je in het kader kunt zien kun je als starter zelfs 26.000 euro verdienen zonder daarover belasting te betalen. Als 'normale' werknemer betaal je bij dat bedrag ongeveer 4.500 euro belasting. Dat merk je meestal niet eens, aangezien het grotendeels automatisch wordt weggesluisd via de loonheffingskorting. 

Meer overhouden dan je verdient

Het echte feest begint als ondernemer verrassend genoeg niet bij de belastingaangifte, maar bij de sociale premies die je moet betalen. Die zijn verbijsterend laag. Als ZZP'er betaal je ieder jaar 5,65 procent van je salaris aan sociale premies. Die zijn voor de volksverzekeringen, bijvoorbeeld AOW en WLZ, en voor de ZVW. Dat is een extra premie voor het zorgstelsel. Zet je dit tegenover een normale werknemer, dan is het verschil enorm, zoals je in het kader ook kunt zien. Om het simpel te houden gebruikt de overheid de term 'belasting- en premiedruk'. Die geeft aan hoeveel van je inkomen zowel door jezelf als door jouw werkgever worden betaald. In 2017 was dat 38,5 procent van je totale inkomen. Dat Dat van de ZZP'er die 25.000 euro verdient: 5,65 procent. Om het feest helemaal af te maken kun je er ook nog de toeslagen in verwerken. Dan hou je als ZZP'er zelfs ruim 28.000 euro over, waardoor je de overheid ieder jaar 3.000 euro kost. 

Oneerlijke concurrentie

Nu kun je jezelf afvragen waarom dit verschil zo belangrijk is. Als je niet te ver doordenkt, kun je hooguit redeneren dat het misschien verstandig is om ook voor jezelf te beginnen. Maar draai het eens om naar het oogpunt van jouw werkgever. Die betaalt voor jouw werk ruim 30 procent meer dan als hij dat werk door een ZZP'er zou laten doen. Eigenlijk is hij wel gek dat hij jou nog in dienst heeft. Of dat hij überhaupt nog mensen in dienst neemt. Het enorme verschil in belasting- en premiedruk is zonder meer de grootste aanjager van de enorme stijging van ZZP'ers in Nederland. 400.000 in de afgelopen tien jaar, afgezet tegenover een schamele 23.000 extra mensen in vaste dienst. Natuurlijk hielp de crisis ook niet echt mee. Die jaagde veel ontslagen mensen richting het eigen ondernemerschap. 

Mogelijke oplossingen

Misschien wordt het probleem nu een stuk helderder. De Nederlandse overheid broedt al sinds 2016 (het punt dat de crisis voorbij was) op manieren om de balans tussen mensen met een vast contract en ZZP'ers te herstellen. Politiek ligt dat echter enorm gevoelig. Het zou namelijk inhouden dat je ondernemers gaat verplichten om een aanvullend pensioen op te bouwen. Of dat ZZP'ers verplicht een arbeidsongeschiktheidsverzekering af moeten sluiten. Alleen al door deze twee maatregelen zou de kloof een enorm eind gedicht worden. Maar zoek maar eens een politicus die dat wil verkopen aan zijn of haar achterban. 

Ondernemers hebben het nodig

Het probleem ligt overigens dieper dan alleen het verschil in belasting- en premie. Eigen ondernemerschap heeft namelijk ook een schaduwzijde: onzekerheid. Dit geldt vooral voor kleine, startende ondernemers. De eerste paar jaar ben je vooral bezig met het opbouwen van je zaak, het leggen van contacten en het iedere keer binnenhalen van hopelijk net iets betere opdrachten. Het niet of nauwelijks betalen van belasting en premie zorgt ervoor dat je rond kunt komen van veel lagere uurtarieven dan je zwaar belaste concurrenten met een vast inkomen. Oneerlijke concurrentie, maar wel eentje die de (groei)mogelijkheden van ondernemers zwaar bevordert. En binnen de Nederlandse kenniseconomie is dat een zwaarwegend belang.

Geen motivatie om meer te verdienen

Het idee is dat de ondernemer door dit steuntje in de rug vanzelf meer gaat verdienen en dan geld gaat opleveren voor de staat. Deels klopt dit ook, want andersom geredeneerd betalen een kleine 500.000 ondernemers wel gewoon hun belastinggeld. De grote minderheid daarentegen zal echter tevreden zijn met hun bescheiden salaris en hebben doorgerekend dat het eigenlijk helemaal niet zo aantrekkelijk is om veel meer te gaan verdienen. Zeker de eerste vijf- tot tienduizend euro tot pak hem beet 35.000 euro kosten in verhouding meer geld dan ze opleveren. Allemaal extra werktijd die je ook prima kunt gebruiken om voor je kinderen te zorgen, of om aan het strand te liggen. 

Hype of blijvertje?

Zijn ZZP'ers een 'probleem' of gewoon een nieuwe, flexibele beweging binnen de economie die alleen nog maar verder gaat groeien? Het zal waarschijnlijk pas duidelijk worden op het moment dat de regering echt gaat ingrijpen in het luxe belasting- en premiebestaan van de eigen ondernemer. Alleen dan zal blijken of ZZP'ers het werken van de toekomst vertegenwoordigen, of dat ze net zo snel weer zullen verdwijnen als dat ze gekomen zijn. 

Overzicht belastingaangifte ZZP'er met urencriterium en startersaftrek (Bron: Info.nu)

Fiscale winst: € 26.062,-    
Zelfstandigenaftrek (inclusief startersaftrek): € 9.403,-    
Fiscale winst ná zelfstandigenaftrek: € 16.659,- - € 26.062,- - € 9.403,-
MKB-winstvrijstelling € 2.332, - 14% van € 16.659,-
Belastbare winst: € 14.327,- - € 16.659,- - € 2.332,-
Belastingschrijf 1: € 5.236,- -    36,55% van € 14.327,-
Algemene heffingskorting: € 1.987,- € 2.265,- minus 4,683% van het verschil tussen € 26.062,- en €20.142,-
Arbeidskorting:    € 3.249,- - € 24.215,- ligt tussen € 20.450,- en € 33.112,-
Verschuldigde belasting: € 0,- - € 5.236,- - € 1.987,- - € 3.249,- = € 0,-

Overzicht premies Nederland voor werknemer/werkgever in 2018

Soort premie (Loonpercentage)
Zorgverzekeringswet (Zvw) - 6,90 
Algemene werkloosheidspremie (Awf)- 2,85
Arbeidsongeschiktheidsfonds (Aof) - 6,77
Verplichte pensioenopbouw werknemer - 8,57
Verplichte pensioenopbouw werkgever - 17,13
Totaal:    42,22

De totale belasting- en premiedruk ligt lager op 38,5 procent omdat hierin ook alle kortingen en toeslagen zijn verrekend. Het totale percentage voor ZZP'ers ligt op 5,65 procent.